Öncelikle nöbet nedir? Gelin bunun cevaplayalım. Nöbet; beynin hâkimiyet kurduğu sinir ağına ve
bunlarla bağlantılı kaslara kontrolsüz uyarı bombardımanı göndermesidir. Buna bağlı olarak da ani
gelişen bilinç kaybı ile birlikte kaslarda kasılma ya da tam tersi tamamen kendini salma şeklinde
kendini gösteren bir tablodur.
Ateşli havale ise; 6 ay ve 6 yaş arası henüz tam olgunlaşmamış çocuk beyninde ateşin tetiklemesiyle
ortaya çıkan nöbetlerdir. Ateş herhangi bir hastalık neticesinde oluşabilir. Ateşli havale oluşmasında
belli bir derece yoktur Bazen hastalık esnasında 40-41 dereceye kadar ateş çıkar, ondan sonra ateşli
havale geçirir. Bazı durumlarda ateş henüz başlamamışken bile havale geçirebilir. Aileler havale
sonrası derhal hastane başvurusu yaptıktan sonra, bakılan ölçümde ateşli olduğu görülür yani baştan
nöbet ardından da ateş şeklinde sıralanabilir.
Beş yaş altında 100 çocuğun 2 ila 5’inde ateşli havale görülür. Bazı ailelerde ateşli havaleye
oluşumuna yönelik genetik yatkınlık vardır. Çocuğun annesinde ya da diğer kardeşlerinde de bu
durum yaşanmış olabilir.
Ateşli havalenin basit ve komplike olarak adlandırılan iki çeşidi vardır. Nöbetleri bu iki sınıfa
ayırırken bazı kriterlerden faydalanırız.
Basit ateşli havaleler; genellikle çocuk doktorlarını tedirgin etmeyen masum nöbetlerdir. Nöbetler
15 dakikadan kısa sürer, 24 saat içersinde 1 kez olur. Ateş genelde 38 derece üzerindedir ve nöbet
tüm vücudu eşit olarak tutar. Bu şekilde oluşan basit ateşli nöbetler çocuk doktorlarını tedirgin
etmez. Ek inceleme ve ileri görüntüleme tetkiklerine (MR, EEG gibi) gerek duyulmaz. Genellikle çocuk
nöroloji uzmanına danışılmasına bile gerek kalmaz. Tabii bunun kararı, çocuk doktorunuzun
muayenesi neticesinde kafasında oluşacak tanı algoritmasına göre oluşacaktır ama dediğim gibi çok
yüksek ihtimalle sadece aileye ateşli havale hakkında bilgi verilmesi yeterli olmaktadır.
Komplike ateşli havaleler; 15 dakikadan uzun süren, 24 saat içerisinde tekrar eden, tek taraflı
tutulum sergileyen (örneğin tek kolda ya da bacakta atım) ve 6 ay-6 yaş aralığında olmayan
nöbetlerdir. Bu şekilde olan ateşli havaleler ileri inceleme gerekir çünkü altta yatan nörolojik bir
hastalık ya da enfeksiyon hastalıklarıyla ilişkili bir durum olabilir.
Eğer çocuğunuz ateşli havale geçirdiyse, 6 yaşına kadar ateşli hastalıklar da tekrar edebilir. Bu
yüzden herhangi bir hastalık neticesinde oluşacak ateşe karşı tedbirli olmalıyız. Özellikle 38 derece
üzerinde olan ateşlerde, ateş düşürücü şuruplar ile müdahale edip kontrol altında tutmalıyız.
Ateşli havale esnasında evde ne yapabiliriz?
- Öncelikle ailelerden en çok istediğim şey sakin ve soğukkanlı olmak. Biliyorum görüntü itibariyle
çok dramatik bir durum; fakat buna bir de panik eklenince durum daha dramatik bir hal alabiliyor. - Ateşli havale esnasında çocuğu yan yatırıp, sallanan kollarının ve bacaklarının bir yere çarpmadan
rahatlıkla hareket etmesini sağlayalım. Sallanan uzuvları tutarak sallanmasına mani olmayalım. Bunun
durmasına faydası olmayacaktır; aksine yumuşak doku zedelenmesi gibi ayrı travmalar yaratabiliriz. - Ağız içini aralıklı kontrol etmek çok önemlidir. Özellikle nöbetin hemen sonunda hafif bir kusma
olabilir. Böyle durumlarda, kusma sonrası yan yatar şekilde ağız içinin temizlenmesine yardımcı
olmalıyız. Nöbet esnasında bazen dişler sıkı şekilde çene kasılmış olabilir. Böyle durumlarda ağzı zorla açmaya çalışmak ya da kaşık gibi herhangi sert bir cisim ağzı sokmak yersizdir. Faydası olmayacağı gibi dişlerde kırılmaya sebep olabilmektedir. - Daha önceden ateşli havale geçirmiş iseniz ve doktorunuz size tedbir amaçlı nöbet fitili verdiyse ya
da elinizde ateş düşürücü fitil varsa nöbet esnasında o fitilleri rektal olarak uygulayabiliriz.
Yukarıda da belirttiğim gibi, ateşli havalelerin çok büyük bir kısmı basit ateşli havaledir ve bu durum
15 dakikayı geçmez ; hatta çoğu zaman 2-3 dakika içerisinde sonlanır.
Aileleri tedirgin eden en önemli soru: “Hocam ateşli havale çocuğun beynine zarar verir mi?”
Ateşli havaler genellikle çok kısa sürdüğü için beyne zarar vermez. O yüzden içiniz rahat olsun,
tedirgin olmaya gerek yoktur. 15 dakika üzerinde olan nöbetler göreceli olmakla birlikte, özellikle 30
dakika ve üzerinde olan nöbetler beyinde zarara yol açar.